Whakamahia ō pūkenga
Te Rere
Ko te rere o te pūrākau ko tōna horo, tōnā pōturi rānei. I ētahi wā kua pōturi te rere i te wā e whakamāramatia ana he kiripuaki, he kāpeka rānei, ā, ka horo tonu i te wā e mahia ana tētahi mahi whakaawe, whakahihiko, kua tata tae rānei ki te ekenga o te pūrākau. E tika ana i ētahi wā me horo te rere, i ētahi me pōturi hoki.
Te whakapōturi i te rere o te pūrākau
Ka taea tō whakapōturi i te rere o te pūrākau mā te āta whakamārama i ngā pitopito kōrero, kia rahi ake ngā whakamārama, te whakaroa rānei i te wā i waenga i ngā take tāhū. Mā tēnei āhuatanga e whai wā ai koe ki te whakamārama i te wāhi, te whakaatu i te kaipānui i ētahi āhuatanga o tō kiripuaki, te hoki whakamuri rānei ki ētahi kōrero o mua atu.
Te whakatere i te rere o te pūrākau
Ka taea tō whakahoro i te rere o te pūrākau mā te whakaiti ake i ngā kōrerorero me ngā tuhinga mō ngā whakaaro o ngā kiripuaki. I te wāhanga horo o te pūrākau, tere tonu te puta ake o ngā take, mai i tētahi ki tētahi atu. Mā te whakamahi kupu mahi e whakapai ake, e whakahihiko ake i te pūrākau. Ka taea hoki tō whakatō i te kaipānui kia noho ki te pānui i tō pūrākau mā te rau 'pari tārewa' ki te pito o te upoko, e mate ai te kaipānui ki te noho ki te pānui i te upoko o muri mai. Hei tauira: ‘Ka tomohia tētahi ana pōuriuri, ko te umere o te raiona i rangona.’
Mā ēnei āhua katoa e whakahoro i te rere o te pūrākau.
Te Hoatu Urupare
I a koe e hoatu urupare ana, he pai kia whakaaro ake mōu, ā, mēnā ko koe tēnei e whiwhi ana i ngā urupare. Ka pēhea rawa tō whiwhi urupare mai i tētahi noa atu e pā ana ki tō pūrākau?
Mēnā he urupare āu, me āta whai wā koe. I ētahi wā, kāre e kore ka puta he āhuatanga ki ētahi mea e pānuihia ana e te tangata. Me whai wā ki te whakaaro mō āu whakautu, whai whakaarotanga hoki, me te āhua ki te whakaputa i aua kōrero ki te kaituhi. Ā, kia tika hoki tō tuku urupare.
Anei tētahi ara hoatu urupare, ko te urupare hāmipēka:
- Me tīmata i āu urupare mā te kōrero mō ngā painga i kitea e koe i roto i te pūrākau. Mā tēnei, e kitea ai e te kaituhi, i whai mārama tonu koe ki te pūrākau, ā, he painga anō kei roto.
- Me kōrero atu i ngā āhuatanga kāre tonu e noho tika, i noho pai rānei. Kia ngākau aroha, kia whai whakaaro hoki ki te kaituhi, me ngā aro ki te whakaputa pai i ōu whakaaro. Ko te tino whāinga hoki ko te āwhina i taua kaituhi rā ki te whakarākei i tōna pūrākau. Me kōrero rānei mō ētahi āhuatanga me āta whakamārama mai. He mea nui ki te whakaatu atu he aha i whai mana ai ēnei āhuatanga i roto i te pūrākau. He whakaaro rānei ōu hei whakapai ake i te pūrākau.
- Ka whakaoti haere i ngā urupare me ngā painga o te pūrākau, te tuhinga, ngā kiripuaki – ngā mea katoa i pai ki a koe, kōrerotia!
Anei ētahi rerenga mō te whakahoki kōrero:
- I pai ki ahau te …
- Kāre i mārama ki ahau te …
- Ko tētahi pātai mō tō pūrākau ko tēnei …
- Kōrero mai mō te …
Te Whiwhi Kōrero Āwhina
He mea nui hoki te whiwhi urupare i roto i te tukanga tuhituhi. He mea nui te whakarongo ki ngā whakaaro a ētahi atu e pā ana ki tō tuhinga. He tirohanga anō tā te hunga titiro ki āu tuhinga, ka kitea he āhua ki āu tuhinga kāre tonu koe i mōhio i reira.
Me whakaaro ake ko wai te hunga e hiahia ana koe ki te tiro ki āu mahi. Me kōrero tonu ki a rātou he aha ngā momo urupare e hiahia ana e koe:
- Me whānui te whakahoki kōrero?
- Me hāngai pū rānei ki ētahi o ngā āhuatanga?
Ka pēhea nei tō whiwhi kōrero āwhina?
- Kanohi ki te kanohi?
- Ā-tuhi rānei?
Ko te tangata hoatu urupare mai, koia tō kaipānui tuatahi o tō pūrākau. Ka rongo koe i ngā kōrero mō tō pūrākau mai i tētahi noa atu. I te tīmatanga rā, i roto kē tō pūrākau i tō māhunga. He rite ki te whakaahua, ki te kiriata rānei i kite nei koe, ā, ko tō mahi he tuhituhi i ngā kōrero e pā ana. Nā, koinei te wā mēnā ka kite taua tangata rā i tāu i whakaaro ake ai.
Ko te whakarongo tētahi āhuatanga tino nui i roto i ngā mahi urupare. E tino hiahia ana koe ki te whakarongo ki tā te tangata e whakaputa ana, me te take i pērā ai ōna whakaaro. Tukua ngā pātai ki te kore koe e mārama ki tā te tangata e kōrero nei. Pātaihia mō tētahi tauira mai i te pūrākau, mō ētahi atu pārongo rānei.
Ehara i te mea me whakaae koe ki ngā kōrero katoa a taua tangata. Kei a koe te tikanga mēnā e whakaae ana koe, karekau rānei. Engari me whakaaro hoki ki ā rātou kōrero. He mea nui te haere atu, kātahi ka hoki mai ā tōna wā paku nei ki aua kōrero, ākene he hāora, he rā, he wiki rānei. Ka rerekē ōu whakaaro ki aua urupare rā. Ka rerekē anō pea tō pānui i tō pūrākau. Kāre e kore ka puta ake he huarahi e noho ai koe ki te whakarākei, te whakapai ake i tō pūrākau ka pai ake i tērā i mua.
‘Rona’ nā Chris Szekely i tuhi
Te upoko 1, ‘Te whānautanga’
“Nana, kei te maumahara koe i te wā i whānau mai au?”
“Ei, e moko, kei te maumahara au. He pō wharewhare tērā. Tata tonu taku whiwhi i tētahi mīhini ngongo engari, whiwhi kē i a koe.”
He rawe rawa atu ki a Rona te rongo mō tōna whānautanga. I moata tana tae mai. He pō rākaunui tērā. Ko ia te mokopuna tuatahi, ko Jason te mokopuna tuarua. E rua wiki rawa i muri i a ia ka whānau mai a Jason.
“Me tō kaikā hoki ki te puta mai,” te mene a Nana.
“E kāo, Nana. Kāore au i te kaikā,” tā Rona.
“Me tō ihuroa hoki. Kore rawa e taea e koe te tatari ki te wero haere i tōu ihu ki te pāoho atu ki te ao mō ngā kaupapa katoa. Kōrua kōrua ko Lois Lane.”
Ko Lois Lane te reopāoho mō Superman. Ko ia te kaituku i ngā kōrero o te wā ki te ao. Tino harikoa a Rona ka kīia ana ko ia a Lois Lane.
“Me tō tohetohe hoki. Arā, tō tohe i te meneti tuatahi tonu i tō whānautanga mai.”
“Kāo, Nana,” te tohe a Rona. “Nā tō kaha tohetohe wareware ana koe ki te tangi.”
Koinā te wāhanga pai rawa atu ki a Rona. Mai i te wā i whānau mai ia kāore anō ia kia tangi.
Noho tahi ai a Nana, a Koro rātau ko Rona i te tuawhenua. He paku nei te tawhiti o te taraiwa mai i te tāone. He kotahi hāora te roa ki te hīkoi ki te kura me ngā toa hokohoko. E tekau mā rima meneti rānei mā runga pahi. He paparua tō rātau whare.
I te kirihimete kikī ana i ngā whanaunga. I ētahi wā, ina ka kaha kikī te whare, kua moe ngā tamariki ki te rūma nohonoho. He papa auheke nei te wāhi e tū ana te whare.
He roa ngā pātītī, me te roa hoki o te ara atu ki te whare. Kei te taha o te kēti tētahi rākau ngāio e tū ana.
Kātahi tētahi tino kāinga ko tēnei!