Whakamahia ō pūkenga
Tūmahi Kiripuaki
Tūmahi Kōrerorero
Ko te kōrerorero ko te whakawhitinga kōrero o ngā kiripuaki tētahi ki tētahi i roto i te pūrākau. Ko ētahi o ngā āhua pūrākau, ko te kōrerorero te kaitaki – pērā i ngā whakaari me ngā kiriata.
Ehara i te mea me tuhi i tā te tangata e kōrero ana; i roto i ngā kōrerorero ā-rangi nei, he wā ngū, he kupu whakakīkī pērā i te “aaa” i te “eee” rānei, me te takahuri haere o te kōrero a ētahi, mea rawa ake kua wareware he aha tā rātou take kōrero.
I roto i te pūrākau, he take anō mō te kōrerorero o te kiripuaki. Me whai whakaaro ki te whakarite i te kōrerorero ki tētahi mahinga: me mahi whai kiko.
Hei whakaaro māu: he aha te hiahia o ngā kiripuaki mai i ēnei kōrerorero? Ka pēhea tā rātou whiwhi i ngā mea e hiahiatia ana e rātou?
He taputapu pūrākau te kōrerorero: ko te pai o te kōrerorero e whakaatu i te kiripuaki me te kōkiri i te pūrākau. He whakatau hoki i te wairua o te pūrākau, he āwhina hoki ki te whakaatu i te wāhi me ngā take o te pūrākau.
He Tūmahi Tirohanga
Ko te tirohanga te takinga o te pūrākau. Ko te nui o ngā pūrākau ka tuhia mai i te mata tuatahi (I haere au) mai i te mata tuatoru rānei (I haere ia). Iti noa ngā pūrākau ka tuhia ki te mata tuarua (I haere koe).
Te mata tuatahi – ka takina te pūrākau e tētahi kiripuaki. Ka mōhio anake te kaipānui ki tā te kiripuaki e kite ai, e rongo ai, e whakaaro ai hoki.
Te mata tuatoru – he rite ki te mata tuatahi engari kei rō hinengaro o te kiripuaki. Ka mōhio anake te kaipānui ki tā te kiripuaki e kite ai, e rongo ai, e whakaaro ai hoki. Heoi, mā te kaitaki e whiri he aha ngā mea me mōhio e te kaipānui. Kāore e rite pū te tirohanga, ngā whakaaro o te kaitaki ki ērā o te kiripuaki.
Te mata o te Atua – ānō nei he atua te kaitaki e kite ai i ngā mea katoa, ngā whakaaro me ngā kare ā-roto o ngā kiripuaki katoa. He rerekē te reo me ngā whakaaro o te kaitaki ki tō ērā o ngā kiripuaki o te pūrākau.
Te mata tuarua – he kiripuaki te kaipānui i roto i te pūrākau; ko tā te kaitaki he taki haere i te kaipānui i roto i te pūrākau.
He Tūmahi Reo
Ko te reo te kaiwhakaatu mai i ngā whakaaro a te kaituhi e rerekē ai ki ērā atu o ngā kaituhi. Ko te reo o te pūrākau kei ngā kōwhiringa a te kaituhi mō tōna kiripuaki, me tōna tirohanga, te reo ka whakamahia, te rārangitanga o ngā kupu, te ūngeri, te pohewatanga me te wairua o te pūrākau. Ka tūhonotia ngā āhuatanga katoa kia puta ai hei reo kotahi.
‘Rona’ nā Chris Szekely i tuhi
Te upoko 1, ‘Te whānautanga’
“Nana, kei te maumahara koe i te wā i whānau mai au?”
“Ei, e moko, kei te maumahara au. He pō wharewhare tērā. Tata tonu taku whiwhi i tētahi mīhini ngongo engari, whiwhi kē i a koe.”
He rawe rawa atu ki a Rona te rongo mō tōna whānautanga. I moata tana tae mai. He pō rākaunui tērā. Ko ia te mokopuna tuatahi, ko Jason te mokopuna tuarua. E rua wiki rawa i muri i a ia ka whānau mai a Jason.
“Me tō kaikā hoki ki te puta mai,” te mene a Nana.
“E kāo, Nana. Kāore au i te kaikā,” tā Rona.
“Me tō ihuroa hoki. Kore rawa e taea e koe te tatari ki te wero haere i tōu ihu ki te pāoho atu ki te ao mō ngā kaupapa katoa. Kōrua kōrua ko Lois Lane.”
Ko Lois Lane te reopāoho mō Superman. Ko ia te kaituku i ngā kōrero o te wā ki te ao. Tino harikoa a Rona ka kīia ana ko ia a Lois Lane.
“Me tō tohetohe hoki. Arā, tō tohe i te meneti tuatahi tonu i tō whānautanga mai.”
“Kāo, Nana,” te tohe a Rona. “Nā tō kaha tohetohe wareware ana koe ki te tangi.”
Koinā te wāhanga pai rawa atu ki a Rona. Mai i te wā i whānau mai ia kāore anō ia kia tangi.
Noho tahi ai a Nana, a Koro rātau ko Rona i te tuawhenua. He paku nei te tawhiti o te taraiwa mai i te tāone. He kotahi hāora te roa ki te hīkoi ki te kura me ngā toa hokohoko. E tekau mā rima meneti rānei mā runga pahi. He paparua tō rātau whare.
I te kirihimete kikī ana i ngā whanaunga. I ētahi wā, ina ka kaha kikī te whare, kua moe ngā tamariki ki te rūma nohonoho. He papa auheke nei te wāhi e tū ana te whare.
He roa ngā pātītī, me te roa hoki o te ara atu ki te whare. Kei te taha o te kēti tētahi rākau ngāio e tū ana.
Kātahi tētahi tino kāinga ko tēnei!
‘Rona’ nā Chris Szekely i tuhi
Te upoko 1, ‘Te whānautanga’
“Nana, kei te maumahara koe i te wā i whānau mai au?”
“Ei, e moko, kei te maumahara au. He pō wharewhare tērā. Tata tonu taku whiwhi i tētahi mīhini ngongo engari, whiwhi kē i a koe.”
He rawe rawa atu ki a Rona te rongo mō tōna whānautanga. I moata tana tae mai. He pō rākaunui tērā. Ko ia te mokopuna tuatahi, ko Jason te mokopuna tuarua. E rua wiki rawa i muri i a ia ka whānau mai a Jason.
“Me tō kaikā hoki ki te puta mai,” te mene a Nana.
“E kāo, Nana. Kāore au i te kaikā,” tā Rona.
“Me tō ihuroa hoki. Kore rawa e taea e koe te tatari ki te wero haere i tōu ihu ki te pāoho atu ki te ao mō ngā kaupapa katoa. Kōrua kōrua ko Lois Lane.”
Ko Lois Lane te reopāoho mō Superman. Ko ia te kaituku i ngā kōrero o te wā ki te ao. Tino harikoa a Rona ka kīia ana ko ia a Lois Lane.
“Me tō tohetohe hoki. Arā, tō tohe i te meneti tuatahi tonu i tō whānautanga mai.”
“Kāo, Nana,” te tohe a Rona. “Nā tō kaha tohetohe wareware ana koe ki te tangi.”
Koinā te wāhanga pai rawa atu ki a Rona. Mai i te wā i whānau mai ia kāore anō ia kia tangi.
Noho tahi ai a Nana, a Koro rātau ko Rona i te tuawhenua. He paku nei te tawhiti o te taraiwa mai i te tāone. He kotahi hāora te roa ki te hīkoi ki te kura me ngā toa hokohoko. E tekau mā rima meneti rānei mā runga pahi. He paparua tō rātau whare.
I te kirihimete kikī ana i ngā whanaunga. I ētahi wā, ina ka kaha kikī te whare, kua moe ngā tamariki ki te rūma nohonoho. He papa auheke nei te wāhi e tū ana te whare.
He roa ngā pātītī, me te roa hoki o te ara atu ki te whare. Kei te taha o te kēti tētahi rākau ngāio e tū ana.
Kātahi tētahi tino kāinga ko tēnei!
‘Rona’ nā Chris Szekely i tuhi
Te upoko 1, ‘Te whānautanga’
“Nana, kei te maumahara koe i te wā i whānau mai au?”
“Ei, e moko, kei te maumahara au. He pō wharewhare tērā. Tata tonu taku whiwhi i tētahi mīhini ngongo engari, whiwhi kē i a koe.”
He rawe rawa atu ki a Rona te rongo mō tōna whānautanga. I moata tana tae mai. He pō rākaunui tērā. Ko ia te mokopuna tuatahi, ko Jason te mokopuna tuarua. E rua wiki rawa i muri i a ia ka whānau mai a Jason.
“Me tō kaikā hoki ki te puta mai,” te mene a Nana.
“E kāo, Nana. Kāore au i te kaikā,” tā Rona.
“Me tō ihuroa hoki. Kore rawa e taea e koe te tatari ki te wero haere i tōu ihu ki te pāoho atu ki te ao mō ngā kaupapa katoa. Kōrua kōrua ko Lois Lane.”
Ko Lois Lane te reopāoho mō Superman. Ko ia te kaituku i ngā kōrero o te wā ki te ao. Tino harikoa a Rona ka kīia ana ko ia a Lois Lane.
“Me tō tohetohe hoki. Arā, tō tohe i te meneti tuatahi tonu i tō whānautanga mai.”
“Kāo, Nana,” te tohe a Rona. “Nā tō kaha tohetohe wareware ana koe ki te tangi.”
Koinā te wāhanga pai rawa atu ki a Rona. Mai i te wā i whānau mai ia kāore anō ia kia tangi.
Noho tahi ai a Nana, a Koro rātau ko Rona i te tuawhenua. He paku nei te tawhiti o te taraiwa mai i te tāone. He kotahi hāora te roa ki te hīkoi ki te kura me ngā toa hokohoko. E tekau mā rima meneti rānei mā runga pahi. He paparua tō rātau whare.
I te kirihimete kikī ana i ngā whanaunga. I ētahi wā, ina ka kaha kikī te whare, kua moe ngā tamariki ki te rūma nohonoho. He papa auheke nei te wāhi e tū ana te whare.
He roa ngā pātītī, me te roa hoki o te ara atu ki te whare. Kei te taha o te kēti tētahi rākau ngāio e tū ana.
Kātahi tētahi tino kāinga ko tēnei!